همه جشن‌هایی که از دوران باستان تا به امروز برگزار میشود ریشه در تاریخ ایران باستان داشته است و داستانی قدیمی در پس این جشن‌ها نهفته است جشن چله یکی از جشن‌های ایران باستان می‌باشد.
تقویم سنتی ایران چهار چله دارد چله اول، چله تموز از اول تیر تا دهم مرداد است، چله دوم، چله کوچک دهم تا آخر مرداد، چله سوم، چله کلو و از اول دی تا دهم بهمن است و چله چهارم، چله خرد از دهم بهمن تا آخر بهمن است.
جشن چله، یادگار نیاکان
جشن چله تابستان، جشن نوروز بل، جشن نیلوفر، چله تموز، زیارتگاه نارکی، همگی حکایت از جشنی بزرگ در میانه فصل تابستان دارند.
این جشن یادگار دوران نیاکان و یکی از جشن‌های باستانی ایران محسوب میشود. از طرفی ۱۰ مرداد چهلمین روز از فصل تابستان است که در تقویم شمسی این روز را چله تابستان یا چله تموز ثبت کرده‌اند.
آداب محلی
در تقویم محلی بیرجند «چله بزرگ» تابستان از اول تیرماه تا دهم مردادماه است، «چله خرد» از دهم تا سی‌ام مرداد است.
در جنوب خراسان از اول تیرماه تا دهم مردادماه را «چله تموز»، از دهم مرداد ماه تا آخر این ماه را «چله خرد»، از اول دی‌ماه تا دهم بهمن ماه را «چله کلو»، از دهم بهمن‌ماه تا آخر این ماه را «چله خرد» می‌گویند.
آداب جشن چله تابستان
جشن چله تابستان یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایرانیان باستان است که از دیرباز اهمیت زیادی داشته است ولی نسبت به یلدا (چله زمستان) توجه کمتری به آن میشود.
از مهم‌ترین مراسم این جشن رقص مردان با لباس و کلاهی مخصوص دور یک آتش است. وقتی روز به نیمه رسید و خورشید رو به غروب رفت، آتش روشن می‌کنند و سپس با هم شعر می‌خوانند و در نهایت در کنار آتش به دعا و ستایش خدا می‌پردازند.
این جشن امروزه در برخی نواحی از جمله روستاهای جنوب خراسان به شکل‌های مختلفی برگزار میشود. در تقویم کهن ایران تموز گرم‌ترین ماه سال و چله تموز از طولانی‌ترین روز سال یعنی اول تیرماه یا ۳۱ خردادماه شروع میشود و تا ۱۰ مرداد ادامه دارد.
امروزه زرتشتیان نیز در یزد در چنین روزی به زیارت پیر نارکی می‌روند و با خواندن سرودهای مذهبی خداوند را شکرگزاری می‌کنند.
تصاویری از انجام آیین جشن چله
