روز جهانی اهدای خون، فرصتی برای قدردانی از اهداکنندگان

روز ۱۴ ژوئن  هر سال به عنوان روز جهانی اهدای خون نامیده می‌شود. این روز به پاس همت والا و فعالیت انسان‌دوستانه تمام کسانی است که در زمینه اهدا و انتقال خون و نجات جان انسان‌ها تلاش می‌کنند.

انتقال خون و فرآورده‌های خونی سالانه جان میلیون‌ها نفر را نجات می‌دهد. این کار می‌تواند به بیمارانی که از شرایط تهدیدکننده زندگی رنج می‌برند، کمک کند تا زندگی طولانی‌تر و باکیفیت‌تری داشته باشند. اهدای خون همچنین نقش مهمی در مراقبت‌های مادران پس از زایمان دارد. دسترسی به خون و فرآورده‌های خونی ایمن و کافی می‌تواند به کاهش میزان مرگ و میر و ناتوانی ناشی از خونریزی شدید در هنگام زایمان و پس از زایمان کمک کند.

عرضه کافی خون سالم در بسیاری از کشورها وجود ندارد و خدمات خون با چالش در دسترس قرار دادن خون کافی و همچنین تضمین کیفیت و ایمنی آن مواجه است. تامین کافی فقط از طریق اهدای منظم خون توسط اهداکنندگان داوطلبانه خون بدون دستمزد صورت می‌گیرد. هدف سازمان بهداشت جهانی از نامگذاری این روز این است که همه کشورها تا سال ۲۰۲۰ تمام ذخایر خون خود را از اهداکنندگان داوطلبانه بدون دستمزد دریافت کنند.

این روز در نهایت بر آن است تا نسبت به اهمیت اهدای خون در صنعت سلامت و بهداشت آگاهی ایجاد کند. دامنه استفاده از خون اهدایی بسیار متنوع‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. اهدای خون می‌تواند در درمان پلاسما و تحقیقات و استفاده‌های اضطراری حیاتی باشد و تا به حال نیز در موارد متعددی به تمام جهانیان کمک کرده است.

تاریخچه روز جهانی اهدای خون

این روز به مناسبت سالگرد «تولد کارل لندشتاینر»، کاشف گروه‌های خونی ABO در ۱۴ ژوئن ۱۸۶۸ نام گذاری شده است. لندشتاینر به خاطر کشف سیستم گروه خونی ABO برنده جایزه نوبل شد. البته اگر بخواهیم در اصل در نظر بگیریم، سابقه اهدای خون به ده‌ها سال قبل از این دانشمند برمی‌گردد؛ زیرا این کار برای اولین بار در قرن ۱۷ میلادی انجام شده و اولین تزریق خون توسط فردی به نام «ریچارد لور» انجام شد.

لور برای اولین بار موفق شد در یک آزمایش، خون یک سگ را به سگ دیگری انتقال دهد. این آزمایش بدون هیچ عارضه‌ای برای سگ دریافت‌کننده پیش رفت. بعدها سعی شد از این آزمایش به طور گسترده‌تری روی حیوانات استفاده شود، هرچند که روش‌های مرسوم آن دوره از نظر اخلاقی تایید نشده و این روش در نهایت غیر قانونی اعلام شد. به همین دلیل هم برای ۱۵۰ سال اثری از آن نبود. با این حال این فعالیت‌های انتقال خون در سال ۱۸۱۸ توسط یک متخصص زنان و زایمان از سر گرفته شد. و با اهدای خون شرایطی ایجاد شد که جان زنی که پس از زایمان دچار خونریزی شدید شده بود، نجات پیدا کرد.

آمار و ارقام

• مردم ایالات متحده در هر ۲ ثانیه به خون نیاز پیدا می‌کنند.
• هر فرد بزرگسال به طور متوسط ۵ تا ۶ لیتر خون در بدن خود دارد.
• ماندگاری گلبول‌های قرمز در بدن ۴۲ روز است.
• زمان لازم برای اهدای خون ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است.
• حداقل زمان لازم بین هر یک از دفعات اهدای خون کامل ۵۶ روز است.
• تعداد افرادی که هر ساله به سرطان مبتلا می‌شوند یک میلیون است.
• زمان لازم برای اهدای پلاکت ۹۰ دقیقه است.
• تعداد دفعات اهدای خون لازم در دنیا روزانه ۳۸ هزار مورد است.

نکاتی درباره خون

• گروه‌های خونی به هشت دسته تقسیم می‌شوند و شامل AB، B، A و O بوده و دارای فاکتور Rh مثبت یا منفی هستند.
• افرادی که دارای گروه خونی O منفی هستند می‌توانند به تمام مردم دنیا خون اهدا کنند.
• سالانه حدود ۴.۵ میلیون فرد آمریکایی خون دریافت می‌کنند.
• خون چهار عنصر اصلی دارد. این عناصر شامل گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها هستند که همگی در پلاسما شناورند.
• برای تخلیه خون یک انسان بالغ یک میلیون و ۱۱۲ هزار پشه لازم است.
• میزان خونی که در یک گردش ۲۵ روزه در بدن انسان حرکت می‌کند، تقریبا برابر با یک استخر شنای متوسط است.
• گروه خونی روی سلامت ما اثر می‌گذارد. افرادی که گروه خونی O دارند مستعد بیماری‌های قلبی نیستند، اما نسبت به سرطان پوست و چاقی آسیب پذیرند.
• کسانی که گروه خونی A دارند باید به سطح کلسترول خونشان توجه کنند. آن‌ها در معرض خطر بیماری قلبی عروقی قرار دارند.
• کسانی که گروه خونی B دارند مستعد بیماری دیابت و سرطان پانکراس هستند.
• کسانی که گروه خونی AB دارند باید مراقب حافظه و تمرکزشان باشند، چون احتمال ابتلا به نقص شناختی در آن‌ها ۸۲ درصد بیشتر از سایر گروه‌های خونی است.
• ۲۱ درصد از حملات قلبی دوشنبه‌ها رخ می‌دهد و روز جمعه دومین روز خطرناک برای حمله قلبی است. دانشمندان معتقدند این مسئله به دلیل ترشح بیش از حد هورمون استرس در روزهای آغازین هفته می‌باشد.
• قلب برای به گردش درآوردن خون، چنان فشاری وارد می‌کند که می‌تواند جریان خون را ۹۰۰ متر به بیرون بپاشد.

اهمیت روز جهانی اهدای خون

قبل از اینکه اهدای خون به یک عمل پزشکی عادی تبدیل شود، افراد زیادی به دلیل عدم خون‌رسانی کافی جان خود را از دست می‌دادند. در نهایت می‌توان گفت که اهدای خون در علم پزشکی کاربردهای متعددی دارد و در جراحی‌های اورژانسی و درمان دیگر بیماری‌ها مفید است. اهدای خون بخش مهمی از روند درمانی مادران باردار، بیماران سرطانی و قربانیان تصادفات و بلایای طبیعی است.

اهدای خون یک فرآیند سریع، آسان و ایمن است، اما تنها بخش کوچکی از مردم وجود دارند که توان انجام آن را دارند. از بین افرادی که واجد شرایط انجام این کار هستند، تنها حدود ۱۰ درصد خون خود را اهدا می‌کنند. از آنجایی که اهدای خون یک فرآیند کاملا داوطلبانه است، روز جهانی اهدای خون بر آن است که به افراد واجد شرایط یادآوری کند که می‌توانند این کار را به دفعات متعددی انجام دهند.

اهدای خون یک مسئله جهانی است. روشن است که داشتن یک منبع خون کافی در هر کشوری الزامی است. در حال حاضر، بسیاری از کشورهای توسعه یافته می‌توانند برای تامین تمام نیازهای خونی خود از اهداکنندگان کمک بگیرند. با این حال، یافتن این داوطلبان و اطمینان از ایمنی خونشان هنوز در کشورهای در حال توسعه یک مسئله بزرگ است.